Bólusetningar og umframdauðsföll

Hvers vegna skiptir máli að greina Íslendinga frá erlendum íbúum eins og farandverkafólki?

Skýring á mismun á umframdauðsföllum 2022: 30,5% (GKS), 17,3% (EL), 19% (Eurostat)

Mismunurinn á umframdauðsföllum 2022 – 30,5% (GKS/Kalli Snæ), 17,3% (Embætti landlæknis, EL) og 19% (Eurostat) – er lykilatriði til að meta áhrif bólusetninga á líf og heilsu Íslendinga. GKS sýnir raunsærri dánartíðni með einangrun Íslendinga (325.000, íslenskt ríkisfang, þ.m.t. fólk af erlendum uppruna), en EL og Eurostat blanda inn yngri, heilbrigðari erlenda ríkisborgara án ríkisfangs (70.000, stutt og óstöðug búseta), sem vaxið hefur mikið. Hér er einföld, skýr, rétt og fagleg greining, með áherslu á 2022, bólusetningartíðni (Íslendingar: 85–90%; erlendir: 40–50%) og aldursstöðlun.

1. GKS/Kalli Snæ (30,5% umframdauðsföll 2022):

• Hópur: Íslendingar (~325.000, íslenskt ríkisfang, þ.m.t. fólk af erlendum uppruna eins og farandverkafólki (ECDC)). Eldri (90% dauðsfalla yfir 70 ára).

• Bólusetningartíðni: 85–90% (6 ára og eldri), nær 100% hjá eldri hópum (per covid.is, 90% fullbólusett 16+ í des. 2021). Há tíðni vegna skipulagðs átaks, trausts og frítt aðgengi.

• Viðmið: 5 ára meðaltal (2015–2019), stöðugt, án aldursstöðlunar.

• Niðurstaða: Sýnir raunveruleg áhrif bólusetninga: 30,5% dánartíðni, ~1.962 umframdauðsföll (2020–2023) og frjósemisvanda (66% fækkun fæðinga, frjósemistala <1,59).

2. Embætti landlæknis (EL, 17,3% umframdauðsföll 2022):

• Hópur: Allir íbúar (~370.000–400.000), þ.m.t. ~70.000 erlendir ríkisborgarar án ríkisfangs (yngri, ~30 ára, heilbrigðir, stutt og óstöðug búseta).

• Bólusetningartíðni: Blandar 85–90% Íslendinga og 40–50% erlendra (lægri vegna yngri aldurs, minna aðgengis, lægra trausts, óstöðugrar búsetu, t.d. farandverkafólk, per ECDC).

• Viðmið: 5 ára meðaltal (2015–2019), án aldursstöðlunar.

• Hvers vegna rangt: Blöndun við erlenda íbúa lækkar dánartíðni, dylur áhrif bólusetninga á Íslendinga (17,3% of lágt). 

3. Eurostat (19% umframdauðsföll 2022):

• Hópur: Allir íbúar (~370.000–400.000), þ.m.t. erlendir ríkisborgarar með stutta búsetu.

• Bólusetningartíðni: Blandar 85–90% Íslendinga og 40–50% erlendra, eins og EL.

• Viðmið: 5 ára meðaltal (2015–2019), með aldursstöðlun (per demomwk), sem vegur eldri hópa meira til að jafna aldurssamsetningu milli landa.

• Hvers vegna rangt: Blöndun við erlenda íbúa dylur áhrif; aldursstöðlun hækkar örlítið (19% vs. 17,3%).

Munur milli EL (17,3%) og Eurostat (19%) fyrir 2022:

• Hópur og bólusetningartíðni: Báðir blanda Íslendinga og erlenda (40–50% bólusettir).

• Aldursstöðlun: Eurostat vegur eldri hópa meira (per demomwk), EL gerir það ekki. ~1,7% munur stafar af aðferð.

• Hvers vegna rangt: Báðir fela áhrif á Íslendinga vegna blandaðs þýðis.

Mikilvægi mismunarins:

• Tveir ólíkir hópar: Íslendingar (eldri, 85–90% bólusettir) verða fyrir alvarlegum áhrifum bólusetninga: 1.962 umframdauðsföll (2020–2023), 66% fækkun fæðinga. Erlendir ríkisborgarar (70.000, yngri, 40–50% bólusettir, stutt búseta) lækka dánartíðni. GKS nær fólki með ríkisfang, tryggir nákvæmni.

• Áhrif bólusetninga: GKS (30,5%) sýnir raunverulegan skaða hjá Íslendingum, EL og Eurostat dylja þetta.

Hvers vegna EL og Eurostat eru rangar:

• Blöndun ólíkra hópa: Blanda Íslendinga við erlenda ríkisborgara (yngri, 40–50% bólusettir, stutt búseta), sem vaxið hefur (16,7% íbúa 2024, per Hagstofu), skekkir niðurstöður.

• Engin aðgreining: Skortur á ríkisfangssundurliðun dylur áhrif á Íslendinga.

• Misleiðandi niðurstöður: Lægri tölur (17,3%, 19%) fela alvarleika bólusetningaráhrifa.

Ergo: GKS/Kalli Snæ (30,5%) sýnir raunveruleg áhrif bólusetninga (85–90%) á Íslendinga, þ.m.t. fólk af erlendum uppruna með ríkisfang, með stöðugu 5 ára viðmiði. EL (17,3%) og Eurostat (19%) blanda inn yngri erlenda ríkisborgara (40–50% bólusettir, stutt búseta), sem gerir nálganirnar rangar og dylur skaða. Eurostat’s aldursstöðlun (per demomwk), sem vegur eldri hópa meira, hækkar örlítið yfir EL.