Ál-í-bóluefnum og langvinnir sjúkdómar í bernsku

Ál-í-bóluefnum og langvinnir sjúkdómar í bernsku: Þjóðleg hóprannsókn (Danmörk)

Aluminum-Adsorbed Vaccines and Chronic Diseases in Childhood: A Nationwide Cohort Study

Kynning:

Rannsókn eftir Andersson o.fl., sem birtist í Annals of Internal Medicine, fjallar um tengsl alumíníums í bóluefnum og langvinnra sjúkdóma hjá börnum í Danmörku. Markmið rannsóknarinnar var að kanna hvort bóluefni sem innihalda alumíníum tengdust aukinni tíðni langvinnra sjúkdóma, eins og astma, ofnæmi og taugaþroskaröskunum, þar á meðal einhverfurófi (ASD).

Rannsóknin byggðist á gögnum úr sjúkraskrám barna og bólusetningarskrám og náði til 1,2 milljón barna, þar sem fjöldinn samanstóð af börnum á aldrinum 0-18 ára. Niðurstöður rannsakenda leiddu í ljós að engin fylgni var við alumíníum í bóluefnum og langvinnra sjúkdóma, þar á meðal astma, ofnæmi eða ASD. Rannsakendur fullyrtu að alumíníum í bóluefnum væri öruggt fyrir börn og hefði ekki tengsl við aukna tíðni þessara sjúkdóma.

Rannsókninni var mikið fagnað í fjölmiðlum, sérstaklega í þeim sem tengjast lyfjaiðnaðinum, þar sem hún var kynnt sem staðfesting á öryggi alumíníums í bóluefnum.

Annals of Internal Medicine. 

Meistaranámskeið í því hvernig á að hanna rannsókn sem „sannar“ að engin hætta sé til staðar — Hvernig? Nú, með því að fela hana

1: Ákveða hvaða börn yrðu skoðuð

Því eldri sem börnin eru, því fleiri bólusetningar hafa þau fengið. Því væri kannski best að skoða unglingana fyrst, ekki satt? En í staðinn kusu höfundarnir að skoða aðeins börn sem fengu bóluefni sem innihéldu ál fyrir tveggja ára aldur.

2: Að ákveða athugunargluggann

Höfundarnir höfðu aðgang að gögnum sem náðu aftur 28 ár. En í stað þess að lengja athugunartímabilið til 10 eða 15 ára aldurs, kusu þeir að skoða heilsufarsárangur aðeins til 5 ára aldurs í aðalgreiningunni (aukagreiningar náðu til 8 ára aldurs). Þetta útilokaði öll langtímáhrif sem gætu tengst alumíníum í bóluefnum.

3: Ákvörðun um útilokunarviðmið

Eftirfylgni gat ekki átt sér stað hjá sumum börnum vegna þess að þau yfirgáfu landið eða létust fyrir tveggja ára aldur. Sjúkraskrár sumra barna voru ófullkomnar. Þessi börn voru ekki tekin með í greininguna og það er rökrétt. En höfundarnir tóku líka ákvörðun um að útiloka 35.547 börn frá greiningu sinni, þar sem þau fengu „of margar skráðar bólusetningar sem innihéldu ál á fyrstu tveimur árum ævi sinnar.“

Gagnrýni á ákvörðunina: Þetta eru einmitt börnin sem þeir ættu að hafa mestan áhuga á að skoða, því ef tengsl við álagningaralúmínium væri til staðar, þá myndi það líklegast koma fram í þessum undirhópi. Væri ekki skynsamlegt að greina heilsufarsleg áhrif þessa hóps áður en þeir eru útilokaðir svo þeir geti réttlætt ákvörðun sína? Það væri raunin, en höfundarnir gerðu það ekki. Í staðinn útskýra þeir að þessi börn hafi fengið „ótrúlegan“ fjölda bóluefna, vegna þess að þau fengu fleiri bóluefni en mælt var með. Með öðrum orðum, bólusetningarskrárnar hljóta að vera ónákvæmar.

Gagnrýni:

1. Útilokun barna sem fengu mest ál í bóluefnum sínum (high aluminum exposure):

• Alvarleg gagnrýni: Rannsóknin útilokaði 34.547 börn (2,8% af heildarúrtakinu) sem fengu mest ál í bóluefnum sínum. Börn með mest útsetningu væru líklegust til að sýna tengsl við skaða, eins og taugaþroskatruflanir eða langvinna sjúkdóma. Útilokun þeirra úr rannsókninni er alvarlegur veikleiki, þar sem þau eru líklegust til að sýna þær fylgni sem verið er að leita eftir, en voru meðvitað fjarlægð úr úrtakinu. Þetta er alvarlegur misbrestur þar sem viðkomandi rannsókn tapaði möguleikum sínum á að draga fram mikilvæga tengsl sem myndu hafa styrkt eða staðfest tengsl milli álagningaralúmínium og langvinnra sjúkdóma.

2. Notkun á heimsóknum til heimilislækna sem breytu (error of confounders, samspils-skekkja):

• Alvarleg gagnrýni: Í rannsókninni var heimsóknum barna til heimilislækna fyrir tveggja ára aldur notað sem breyta í úrvinnslu gagna, en það var gert án þess að skoða hvort þessar heimsóknir tengdust veikindum barna sem orsakast af alumíníum í bóluefnum eða hvort þær hafi verið merki um heilbrigðisvanda sem síðar leiddi til greiningar á sjúkdómum. Þetta gerir úrvinnslu rannsóknarinnar á gögnum óáreiðanlega, þar sem samspils-skekkja(confounding bias) getur myndast, þar sem tengsl milli bólusetninga og sjúkdóma voru feigð eða skekkt af öðrum heilsufarsvanda sem var ekki nægjanlega rannsakaður. Það er brýnt að slíkar breytur verði rétt metnar til að tryggja að niðurstöður séu réttar og áreiðanlegar.

3. Blekking með viðbótargögnum eftir gagnrýni (data manipulation):

• Alvarleg gagnrýni: Eftir að rannsóknin var birt og gagnrýnd, voru viðbótargögn bætt við, sem sýndu aukin tengsl milli alumíníums í bóluefnum og taugaþroskatruflana, þar á meðal ASD. Þetta var gert eftir að upprunalegu niðurstöðurnar voru að mestu hafnað af öðrum vísindamönnum. Slíkt ferli, þar sem breytingar á gögnum eru gerðar eftir gagnrýni, vekur miklar spurningar um heiðarleika og gildisskiptingu rannsókna. Það er mjög alvarlegt að slíkar viðbætur hafi ekki verið hluti af fyrstu niðurstöðunum og þetta veldur því að niðurstöður rannsóknarinnar verði tortryggðar.

4. Útilokun óbólusettra barna og samræming í úrvinnslu:

• Alvarleg gagnrýni: Rannsóknin útilokaði óbólusett börn, sem hefði veitt mikilvægan samanburð við bólusett börn. Þetta útilokar stóran og mikilvægan hóp sem hefði átt að vera hluti af rannsókninni. Ef óbólusett börn, sem eru ekki útsett fyrir alumíníum í bóluefnum, hefðu verið með í úrtakinu, hefði það veitt betri samanburð og hjálpað við að greina áhrif alumíníums á heilsu barna. Útilokun þeirra vekur enn frekari spurningar um hlutdrægni í rannsóknarferlinu og hvort rannsóknin hafi verið skipulögð til að feina niðurstöður í eina átt.

5. Vandamál með spítalaskrár og misflokkun á gögnum (data misclassification):

• Alvarleg gagnrýni: Rannsóknin byggði mikið á spítalaskrár til að safna gögnum um bólusetningar og sjúkdómsgreiningu. Það hefur komið fram að danskar barnasjúkraskrár séu misflokkaðar (e. data misclassification) og sumir bólusetningarskrár voru ekki rétt skráðar í skrám. Þetta er mjög alvarlegt mál þar sem það veikir rannsóknina og gerir niðurstöðurnar ónákvæmar. Ef skráning bólusetninga og sjúkdóma er ónákvæm, verða allar tengingar sem byggja á þessum gögnum líka óáreiðanlegar. Þetta ætti að hafa verið tekið betur til greina í rannsókninni.

Ályktun um skref í rannsóknarferlinu

1: Ákveða hvaða börn yrðu skoðuð

Því eldri sem börnin eru, því fleiri bólusetningar hafa þau fengið. Því væri kannski best að skoða unglingana fyrst, ekki satt? En í staðinn kusu höfundarnir að skoða aðeins börn sem fengu bóluefni sem innihéldu ál fyrir tveggja ára aldur.

2: Að ákveða athugunargluggann

Höfundarnir höfðu aðgang að gögnum sem náðu aftur í 28 ár. En í stað þess að lengja athugunartímabilið til 10 eða 15 ára aldurs, kusu þeir að skoða heilsufarsárangur aðeins til 5 ára aldurs í aðalgreiningunni (aukagreiningar náðu til 8 ára aldurs). Þetta útilokaði öll langtímáhrif sem gætu tengst alumíníum í bóluefnum.

3: Ákvörðun um útilokunarviðmið

Eftirfylgni gat ekki átt sér stað hjá sumum börnum vegna þess að þau yfirgáfu landið eða létust fyrir tveggja ára aldur. Sjúkraskrár sumra barna voru ófullkomnar. Þessi börn voru ekki tekin með í greininguna og það er rökrétt. En höfundarnir tóku líka ákvörðun um að útiloka 35.547 börn frá greiningu sinni, þar sem þau fengu „of margar skráðar bólusetningar sem innihéldu ál á fyrstu tveimur árum ævi sinnar.“

Gagnrýni á ákvörðunina: Þetta eru börnin sem þeir ættu að hafa mestan áhuga á að skoða, því ef tengsl við álagningaralúmínium væri til staðar, þá myndi það líklegast koma fram í þessum undirhópi. Væri ekki skynsamlegt að greina heilsufarsleg áhrif þessa hóps áður en þeir eru útilokaðir svo þeir geti réttlætt ákvörðun sína? Það væri raunin, en höfundarnir gerðu það ekki. Í staðinn útskýra þeir að þessi börn hafi fengið „ótrúlegan“ fjölda bóluefna, vegna þess að þau fengu fleiri bóluefni en mælt var með. Með öðrum orðum, bólusetningarskrárnar hljóta að verið ónákvæmar.

Bóluefni með alumíníum í bóluefnum á Íslandi:

Á Íslandi eru ákveðin bóluefni með alumíníum í bóluefnum sem eru gefin samkvæmt bólusetningaráætlun Landlæknis. Hér eru þau bóluefni, ásamt aldursflokkum:

1. Hepatitis B bóluefni (HepB)
   • Aldur: Gefið við 2 mánaða aldur, endurtekið við 4 og 12 mánaða aldur.
2. DTPa bóluefni (Diphtheria, Tetanus, Pertussis)
   • Aldur: Gefið við 2, 4 og 6 mánaða aldur og endurbólusetning við 4 og 12 ára aldur.
3. Hib bóluefni (Haemophilus influenzae type b)
   • Aldur: Gefið við 2, 4, 6 og 18 mánaða aldur.
4. Pneumókokkabóluefni (Streptococcus pneumoniae)
   • Aldur: Gefið við 2, 4 og 12 mánaða aldur.
5. HPV bóluefni (Human Papillomavirus)
   • Aldur: Gefið við 12–13 ára aldur (tvær sprautur með a.m.k. 6 mánaða millibili).

Heimildalisti:

1. Andersson, N. W., Svalgaard, I. B., Svalgaard, S. T., et al. (2025). Aluminum-Adsorbed Vaccines and Chronic Diseases in Childhood: A Nationwide Cohort Study. Annals of Internal Medicine. https://doi.org/10.7326/ANNALS-25-00997
2. Childrens Health Defense. (2025, júlí 29). Danish Study on Aluminum in Vaccines a Masterclass in How to Design a Study That ‘Proves’ No Danger — by Hiding It. https://childrenshealthdefense.org/defender/denmark-study-designed-hide-connection-aluminum-vaccines-chronic-disease/
3. TrialSiteNews, RFK Jr. gagnrýni (2025, ágúst 1). Flawed Science, Bought Conclusions: The Aluminum Vaccine Study the Media Wont Question. https://www.trialsitenews.com/a/flawed-science-bought-conclusions-the-aluminum-vaccine-study-the-media-wont-question-aaec2793
4. GAVI.(2025, júlí 24). Major new study finds no health risks from aluminium in childhood vaccines. https://www.gavi.org/vaccineswork/major-new-study-finds-no-health-risks-aluminium-childhood-vaccines
5. STAT News. (2025, júlí 14). Danish study debunks danger of aluminum in vaccines. https://www.statnews.com/2025/07/14/aluminum-in-vaccines-large-danish-study-finds-no-link-to-autism-asthma-allergies/
6. News-Medical.net. (2025, júlí 15). Study finds no increased risk from vaccine aluminum exposure. https://www.news-medical.net/news/20250715/Study-finds-no-increased-risk-from-vaccine-aluminum-exposure.aspx
7. Landlæknisembættið. (2025). Bólusetningaráætlun Íslands. Embætti landlæknis. Sóttvarnalæknir. https://www.landlaeknir.is/